Nhu cầu về tinh thần của con người ngày càng đòi hỏi những tác phẩm nghệ thuật có nội dung sâu sắc và hình thức biểu đạt phong phú. Quá trình đó đã giúp văn minh loài người phát hiện ra những người có tố chất viết lách, kể chuyện, có niềm đam mê sáng tác mà ngày nay chúng ta gọi là nhà văn.

Nhà văn là ai?

Trải qua quá trình phát triển từ người tối cổ thành người văn minh, nền văn hóa của loài người đã có những bước tiến rõ rệt. Một trong những bước tiến văn hóa phải kể đến là sự phát triển của văn học. Con người với mong muốn ghi chép, kể lại những câu chuyện, sự việc hiện tượng xung quanh mình đã sáng tạo ra những tác phẩm văn học từ truyền miệng đến văn học chữ viết như hiện nay.

Nhà văn là người chuyên sáng tác ra các tác phẩm văn học, đã có tác phẩm được công bố và ít nhiều được độc giả thừa nhận giá trị của một hay một số tác phẩm.

Nhà văn, tuy thường được hiểu là người sáng tác ra các tác phẩm văn xuôi, nhưng khái niệm nhà văn vẫn có độ mở nhất định khi bao gồm cả những thể loại văn học như thơ, văn xuôi, tiểu thuyết, kịch bản văn học. Dựa trên khuynh hướng sáng tác cũng như thể loại chuyên biệt của từng tác giả văn học, nhà văn có thể được xếp vào các vị trí khác nhau như nhà thơ, tiểu thuyết gia, nhà soạn nhạc kịch, sử gia, ký giả, nhà báo, nhà văn.
Các tác phẩm văn học trong một thời kỳ của một quốc gia sẽ bộc lộ trình độ văn minh của một dân tộc và ngược lại tính dân tộc được thể hiện rõ nét thông qua các tác phẩm văn học.

Nội dung tác phẩm của các nhà văn góp phần thể hiện nền văn hóa trình độ văn minh của một dân tộc và ngược lại tính dân tộc đều được thể hiện rõ nét thông qua các tác phẩm văn học.

Nhà văn làm gì?

Quá trình sáng tác của nhà văn bao gồm các giai đoạn:

Giai đoạn hình thành ý đồ sáng tác

Như mọi hoạt động sáng tạo khác của con người, trước khi hành động, con người đã phải chuẩn bị sẵn ý định. Công việc viết một tác phẩm nào đó của nhà văn chỉ thực sự bắt đầu khi có ý định nảy sinh.

Dự định sáng tác đến với nhà văn theo nhiều con đường khác nhau, nhưng nó thường xuất hiện do những ấn tượng trực tiếp, mãnh liệt về một vấn đề nào đó của cuộc sống. Tuy nhiên, ý đồ sáng tác đến một cách đột ngột nhưng không tự nhiên vô cớ mà là kết quả của một quá trình tích lũy nung nấu. Trước khi có ý đồ, nhà văn đã có một thời kỳ tích lũy ban đầu những kiến thức cũng như kinh nghiệm sống phong phú, là nền tảng cho ý tưởng nảy sinh.

Giai đoạn chuẩn bị sáng tác

Sau khi xuất hiện ý đồ sáng tác nhà văn bắt tay vào chuẩn bị sáng tác. Chuẩn bị sáng tác là giai đoạn cần thiết và tất yếu. Chuẩn bị càng kĩ bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu.

Thu nhập tài liệu là công việc đầu tiên của chuẩn bị sáng tác. Tài liệu đối với người sáng tác cũng giống như vật liệu đối với thợ xây nhà. Tài liệu càng đầy đủ, phong phú là tiền đề quan trọng cho hư cấu nghệ thuật. Thu tập tài liệu là một quá trình lao động đầy gian lao, công phu và tỉ mỉ vì tài liệu đối với nhà văn không phải chỉ có một nguồn, một phương diện mà rất nhiều nguồn, nhiều phương diện. Tác phẩm càng lớn thì tài liệu càng nhiều, càng phong phú và phức tạp.

Tài liệu ngoài nguồn quan trọng là tác giả đã chứng kiến, đã kinh qua thì còn phải có những nguồn khác: hỏi và nghe kể, đọc sách báo, thư từ và kể cả tiểu thuyết khác.

Nguồn tài liệu đã phong phú, các phương diện tài liệu để khai thác càng phong phú hơn, bao gồm cả những vấn đề lớn như kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, v.v.

Giai đoạn lập hồ sơ – kết cấu tác phẩm

Ðây là giai đoạn xử lí tài liệu hệ thống hóa những điều đã quan sát được, thu thập được và tổ chức chúng lại theo một chỉnh thể.

Trong giai đoạn này, toàn bộ cấu trúc của hình tượng được tạo lập, tính chất quan trọng việc triển khai cốt truyện được xác định, tính cách nhân vật được suy tính kĩ càng.

Giai đoạn viết tác phẩm

Viết tác phẩm là giai đoạn định hình chất liệu, suy nghĩ, cảm xúc của nhà văn. Ðây là giai đoạn căng thẳng của lao động nhà văn. Ðây là giai đoạn nhà văn sống hết mình với thế giới hình tượng, thực sự nhập thân vào nhân vật. Viết là giai đoạn kết tinh cao độ của tố chất với óc tưởng tượng phong phú.

Giai đoạn sửa chữa

Là giai đoạn nhà văn nhìn nhận lại tác phẩm của mình, chỉnh lý và bổ sung cho phù hợp.

Nhà văn làm việc ở đâu?

Thông thường đối với những người làm nghề văn như một nghề tay trái, họ thường làm việc tại nhà, giờ giấc không bắt buộc. Họ thường độc lập sáng tác theo ý muốn hoặc được phân công rồi sau đó đem gửi tại các nhà xuất bản hoặc công ty mà họ làm thêm.

Với những người chuyên về nghề văn thường có 2 sự lựa chọn:

• Nhà văn có thể làm việc cho các tòa soạn báo, tạp chí; đài phát thanh và truyền hình; các công ty quảng cáo và xuất bản hoặc các tổ chức phi lợi nhuận.
• Một số nhà văn làm việc tự do tại nhà với máy tính hoặc một chiếc bút chì và tập giấy hay tại một góc khuất trong quán cà phê, sáng tác truyện, thơ và các thể loại văn học khác rồi bán sản phẩm của mình cho các nhà xuất bản. Những nhà văn làm việc tự do thường không bị gò bó về thời gian làm việc và thường làm việc độc lập.